- جسیکا کلاین
- روزنامه‌نگار
۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ - ۲۹ آوریل ۲۰۲۳
اصطلاح «مثبت‌نگری نسبت به رابطه جنسی» در حال تکامل است و هر روز رواج بیشتری می‌یابد. اما این اصطلاح چه معنایی دارد؟
به تازگی به نظر می‌رسد هر چیز و هر کس می‌تواند به رابطه جنسی اشاره کند و برچسب «مثبت‌نگر نسبت به رابطه جنسی» بر آن زده شود؛ از اپلیکیشن‌های شبکه‌های اجتماعی و سلبریتی‌ها گرفته تا «خانم رئیس‌ها» (به انگلیسی «Girl Boss»،اصطلاح جدیدی برگرفته از کتابی به همین نام اثر سوفیا آموروسو، کارآفرین آمریکایی که به زنان مستقل و موفق در دنیای تجارت مردانه اشاره دارد) و برندهای تولید‌کننده محصولات مرتبط با رابطه جنسی. اما این تنوع و گستردگی ظاهرا باعث شده اصطلاح مثبت‌نگری در رابطه جنسی معنای خود را از دست بدهد و یا دست کم نتوان تعریفی مشخص برای آن ارائه داد.
امیلی پرایر، مدیر اجرایی یک موسسه غیردولتی فعال در زمینه مثبت‌نگری نسبت به رابطه جنسی در کالیفرنیای آمریکا می‌گوید، همان‌طور که کسب و کارها و برندها آزادانه از عبارات نظیر «برابری» و «تنوع» برای جذب مصرف‌کنندگانی که رعایت اصول اخلاقی در تولید برایشان اهمیت دارد، استفاده می‌کنند، اشخاص، سلبریتی‌ها، سازمان‌ها و شرکت‌ها هم با مطرح کردن این ادعا که نگرش مثبت‌تری نسبت به رابطه جنسی دارند به دنبال هدفی مشابه هستند. اما به گفته او تنها برخی از آن‌ها واقعا چنین رویکردی دارند و برخی دیگر از آن به عنوان کلمه‌ای کلیدی برای جلب‌نظر مردم استفاده می‌کنند.
بیشتر بخوانید:
اما چطور می‌توان تفاوت را تشخیص داد وقتی یک تعریف واحد که همه روی آن اتفاق نظر داشته باشند، برای این پدیده وجود ندارد؟ فعالان حوزه آموزش مسائل جنسی، اساتید دانشگاه، کارگران جنسی و کارگردانان فیلم‌های پورن همگی معمولا بر سر این مساله توافق دارند که استفاده آزادانه از مثبت‌نگری نسبت به رابطه جنسی نه فقط بهره‌‌جویی از یک کلمه مد روز، که از پذیرش حقیقی اصول آن حکایت دارد، اما با این حال بسته به شرایط، هر یک از آن‌ها تفسیری اندک متفاوت از معنای مثبت‌نگری نسبت به سکس و منشا آن ارائه می‌دهند و این اصلاح می‌تواند طیف گسترده‌ای از مفاهیم، از مبارزه با نژاد‌پرستی تا برهنگی مردان در فیلم‌ها را در بر بگیرد.
با این حال به طور کل، کسانی که در مورد مثبت‌نگری نسبت به رابطه جنسی حرف می‌زنند به این نکته اشاره می‌کنند که این عبارت در واقع در مورد گشودگی در برابر انواع مختلف گرایش، علاقه ( یا عدم علاقه)، هویت و رفتار جنسی است. آن‌ها دریافته‌اند که این اصطلاح به گونه‌ای تکامل یافته که با گذشت زمان محبوب‌تر و دارای ظرایف و پیچیدگی‌های بیشتر شده و تاثیر آن عمدتا از قلمرو جنسیت در جامعه فراتر رفته است.
ریشه‌های (متعدد) جنبش آمیزش‌مثبت‌نگر
بسیاری ابداع اصطلاح مثبت‌نگری نسبت به رابطه جنسی را به روانکاو اتریشی، ویلهلم رایش نسبت می‌دهند که برای اولین بار در گفتمان خود در مورد سکس و جنبه‌های سالم انسانیت در اواسط دهه ۹۰ میلادی از آن استفاده کرد. این در حالی است که عده‌ای دیگر بسیار پیش از آن، اصول مثبت‌نگری در رابطه جنسی را پذیرفته بودند.
اریکا لاست، فیلم‌ساز پورن اهل سوئد می‌گوید در دهه ۱۹۲۰ میلادی جوامع مثبت‌نگر نسبت به رابطه جنسی و کوئیر وجود داشتند اما تجربیات آن‌ها «در بیشتر موارد از بحث‌ها کنار گذاشته شده است.»
کارول کوئین، جامعه‌شناس و کارشناس روابط جنسی می‌گوید اولین بار در اواخر دهه ۸۰ میلادی وقتی تازه دوره دکترایش را در موسسه مطالعات پیشرفته جنسیت انسان آغاز کرده بود، با این مفهوم آشنا شد. او از یکی از مدرسان این موسسه به نام اروین هیبرله، کارشناس روابط جنسی از آلمان نام می‌برد که به دلیل آشنایی با " کارشناسان روابط جنسی اروپایی در اوایل قرن بیستم که بر اهمیت نگرش مثبت نسبت به جنسیت در طول درمان بیماران تاکید داشتند"، احتمالا در توسعه این اصطلاح موثر بوده است.
از نظر آیدا ماندولی روان درمانگر، مثبت نگری نسبت به رابطه جنسی دوره‌های مختلف سکون و تجدید حیات را پشت سر گذاشته است. به گفته او یکی از این دوره‌های تجدید حیات در جریان انقلاب جنسی در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ میلادی اتفاق افتاده و موج بعدی هم به همین یک دهه گذشته مربوط می‌شود. گودی هاوارد، مربی روابط جنسی می‌گوید اصلاح مثبت نگری به رابطه جنسی اولین بار در اواخر دهه ۹۰ میلادی و همزمان با موج قبلی تجدید حیات این مفهوم به گوشش خورده . او آن را با «جنبش عشق آزاد (جنبش اجتماعی که ازدواج را رد می‌کند و آن را اسارت اجتماعی و مالی می‌داند) و ماجرای فرزندان گل (مترادف هیپی‌ها) در ووداستاک ( جشنواره موسیقی که اوت ۱۹۶۹ برگزار شد) تشبیه می‌کند.»
حدودا در همان زمان، گروه‌هایی که آشکارا بر مثبت‌نگری نسبت به رابطه جنسی تمرکز داشتند، تشکیل شدند. یک از این گروه‌ها در زیرزمین رستورانی به نام «کافه بیاند دِ اج» (Beyond the Edge Café) با مدیریت النا گابوش در سیاتل شکل گرفت. لری گرلا، یکی از اعضای هیات مدیره مرکز فرهنگ مثبت‌نگری نسبت به رابطه جنسی - که حاصل تلاش‌های گابوش در ۱۹۹۱ است- می‌گوید گابوش «مکانی امن» برای افرادی با هویت‌های جنسی غیرمتعارف و دگرباش‌ها فراهم می‌کرد.
با این حال به گفته پرایر، سابقه تغییر نگرش جهانی نسبت به جنسیت احتمالا به سال ۲۰۰۲ برمی‌گردد که سازمان جهانی بهداشت مفاهیمی نظیر لذت، امنیت، نبود اجبار و زور و رهایی از خشونت و تبعیض را به تعریف خود از بهداشت جنسی اضافه کرد. رویکردی که به جای تمرکز بر خطرها، جنبه‌های مثبت رابطه جنسی را به رسمیت می‌شناخت. به گفته پرایر این تعریف تازه باعث بسط و گسترش بحث‌ها در این رابطه شد و به شکل‌گیری سازمان‌هایی انجامید که دیدی شادتر نسبت به رابطه جنسی داشتند. از جمله این سازمان‌ها مرکز مثبت‌نگری نسبت به رابطه جنسی است که سال ۲۰۰۷ شروع به کار کرد.
برداشت‌های امروزی
با این‌که عبارت «مثبت‌نگری نسبت به رابطه جنسی» برای گروه‌ها و جنبش‌هایی که از آن استفاده می‌کنند معانی اندک متفاوتی دارد اما نقاط مشترک عمده‌ای هم میان آن‌ها وجود دارد.
ایده‌های مربوط به مثبت‌نگری به رابطه جنسی در واکنش به نگرش منفی فراگیر نسبت به این مساله شکل گرفت - نگرش‌هایی که تجربیات و احساسات گوناگون افراد در رابطه با تمایلات جنسی را با شرم و قضاوت پیوند می‌زد. آموزش رابطه جنسی در دوره راهنمایی، دست کم در کشورهایی نظیر آمریکا، مدت‌هاست که به عنوان مثالی از این «نگرش منفی نسبت به رابطه جنسی» در نظر گرفته می‌شود. پرایر می‌گوید: «اطلاعاتی که مدارس در مورد رابطه جنسی در اختیار افراد قرار می‌دهند، فقط به مسائل منفی و نامطلوب محدود می‌شود. این چیزی است که باید از آن دوری کنید واین‌ها همه مشکلاتی هستند که ممکن است پیش بیایند - به همین دلیل است که نباید رابطه جنسی داشته باشید.»
کوئین می‌گوید: «نگرش مثبت نسبت به رابطه جنسی درست متضاد نگرش منفی نسبت به این مساله است که معنایش قضاوت کردن در مورد سکس و تنوع در تمایلات جنسی است … از نظر من، این همان بستری است که مفهوم مثبت‌نگری نسبت به رابطه جنسی در آن شکل گرفت.»
با این حال، ما همگی همچنان می‌کوشیم معنایی برای این عبارت بیابیم - و در این میان تعاریف اشتباه هم وجود داشته‌اند. هاوارد اولین باری که این عبارت به گوشش خورده را به یاد می‌آورد: «مردم می‌گفتند، این صرفا یعنی می‌توانی با هر کسی رابطه جنسی داشته باشی و من از خودم می‌پرسیدم، آیا این تعریف درست است؟" او می‌گوید حدود سال ۲۰۱۶ با شکلی عمیق‌تر به این موضوع پرداخت و به تعریف شخصی خود از این مفهوم رسید؛ این که "در فضاهای حاوی اطلاعات پیرامون رابطه جنسی و لذت، بدون احساس شرم و ترس از بدنامی فعالیت کنی.»
ماندولی، در مقاله‌ای مشترک تحت عنوان «تعریف مثبت‌نگری نسبت به رابطه جنسی در درمان» که به تازگی منتشر شده، به تنوع تعریف این مفهوم در زمینه‌های مختلف اشاره کرده که این خود نکته مهمی است.
در این مقاله آمده: «این گشودگی از نظر ما سودمند است، چون به روان‌درمان‌گرها و مراجعان این فضا را می‌دهد تا برای پرداختن به اهداف درمان تعاریف شخصی خود را ارائه دهند.» اما نکته مهم این است که ارزش‌های مرتبط با میانه‌روی و برقراری ارتباط در فرهنگ‌های مختلف، متفاوت است و اشاره صریح به سکس، در صورتی که منطقه امن افراد به رسمیت شناخته نشود، ممکن است در مواردی بهترین رویکرد نباشد. ماندولی مثبت‌نگری نسبت به رابطه جنسی را «چارچوب و دیدگاهی» برای استفاده در فرایند درمان می‌داند نه نسخه‌ای که چگونگی بحث در مورد تمایلات جنسی و نحوه درک آن را به مراجعین دیکته کند.
سازمان «ماساکانه» (Masakhane) در شهر نیوآرک در ایالت نیوجرسی آمریکا در زمینه «آموزش مثبت‌نگری نسبت به رابطه جنسی به جوامع به حاشیه رانده شده به خصوص افراد با رنگ پوست سیاه و قهوه‌ای» فعالیت می‌کند. جی‌وی، یکی از اعضای هیات مدیره این سازمان می‌گوید ماساکانه می‌کوشد در آموزش‌های خود «تاریخ دردناک و ادامه‌دار سوء‌استفاده از جنسیت و قدرت باروری» این افراد را به رسمیت بشناسند. جی‌وی می‌نویسد، مثبت‌نگری نسبت به رابطه جنسی به عبارت ساده‌تر به این معناست که «بدن شما به خود شما تعلق دارد.» سایر اعضای این سازمان هم تعاریف دیگری از مثبت‌نگری نسبت به رابطه جنسی ارائه دادند که اغلب روی توانمندسازی افراد با بدن‌هایی به رنگ سیاه و قهوه‌ای و یا بازنمایی افراد با شکل اندام و ناتوانی‌های مختلف در بحث‌های مربوط به رابطه جنسی تمرکز دارد. یکی از کارآموزان ماساکانه می‌نویسد: «همه انواع بدن‌ها و اندام‌ها می‌توانند رابطه جنسی داشته باشند.»
تاثیرات مثبت‌نگری نسبت به رابطه جنسی بر جامعه
نگرش‌ها در مورد مثبت‌نگری به رابطه جنسی حتی در صنعت سرگرمی بزرگسالان ( که یک منبع عمده آموزش جنسی محسوب می‌شود) هم در حال تغییر است. امبرلی راتفیلد، مشاور تجاری و تولید‌کننده محتوا برای بزرگسالان می‌گوید استودیوهای بزرگ‌تر که معمولا درون‌مایه‌های زن‌ستیزانه یا نژادپرستانه را ترویج می‌‌دادند دیگر قدرت و تسلط سابق را ندارند. فیلم‌سازان مستقل رهبری این تغییر را در دست گرفته‌‌اند و معمولا نظراتی مشابه با نظرات راتفیلد را به اشتراک می‌گذارند. آن‌ها بر «اطمینان و گشودگی» نسبت به تنوع در تجربیات جنسی تاکید دارند و به دنبال پایان دادن به انگ‌های اجتماعی در رابطه با رفتارهای جنسی هستند.
لاست می‌گوید مثبت‌نگری نسبت به رابطه جنسی در پورن به معنای «ساخت فیلم‌هایی است که متنوع و نماینده همه جنسیت‌ها و نژادها باشند و مطابق سلیقه افراد با طیف گسترده‌ای از خیال‌بافی‌ها و رفتارهای نامتعارف جنسی باشند.» این یعنی پا را از فیلم‌هایی که با انزال مردان به پایان می‌رسد، فراتر بگذاریم. لاست می‌گوید: «با وجود فرهنگ مبتنی بر نگرش منفی نسبت به سکس که هنوز در آن زندگی می‌کنیم و فقدان آموزش جنسی مناسب در مدارس، می‌بینم که تابو پیرامون پورن و رابطه جنسی هر روز بیشتر در جوامع شکسته می‌شود.»
در واقع، برخی موسسات در تلاش هستند مثبت‌نگری نسبت به رابطه جنسی را در آموزش‌های جنسی مدارس هم بگنجانند. لوئیس رادک، مدیر مطبوعات موسسه «سکسپرشن: یوکی» (Sexpression:UK) که سال ۲۰۰۰ شروع به کار کرده می‌گوید این موسسه در زمینه آموزش سکس و گرایش جنسی به کودکان و جوانان بین ۱۱ تا ۱۸ سال از دریچه‌ای مثبت و «آگاهی‌دهنده» فعالیت می‌کند. او می‌گوید سکسپرشن: یوکی بر ترویج بحث آزاد میان دانش‌آموزان تمرکز دارد و می‌کوشد آموزش‌هایش «زنان، رنگین‌پوست‌ها، دگرباش‌ها و افراد دارای معلولیت را در‌بربگیرد.»
اما رادک هم مثل بسیاری افراد دیگر که بی‌بی‌سی برای این گزارش با آن‌ها مصاحبه کرده، متوجه توجه بیشتر رسانه‌ها به مثبت‌نگری نسبت به سکس در سال‌های اخیر شده است. او به این اتفاق به عنوان دریچه‌ای به سوی شکل‌گیری بحث‌های آزادتر نگاه می‌کند، روندی که به مربیان مسائل جنسی، کارگران جنسی و فعالان حوزه مثبت‌نگری به سکس فرصتی برای ابراز عقیده داده است. علاوه بر آن نسل‌های جوان‌تر هم به لطف این بحث‌های رو به گسترش با مفهوم مثبت‌گرایی نسبت به رابطه جنسی آشنایی بیشتری پیدا کرده‌اند. اما برخی معتقدند استفاده مکرر از این اصطلاح به نوعی به تقلیل معنای آن می‌انجامد، مفهومی که برندهای مختلف بدون در نظر گرفتن ظرایف و ریزه‌کاری‌هایش از آن بهره می‌برند.
کوئین می‌گوید: «در ناخوشایند‌ترین حالت، مثبت‌نگری نسبت به رابطه جنسی به نوع دیگری از هنجار تبدیل می‌شود که عده زیادی در چارچوب آن قرار نمی‌گیرند.» مثل زمانی که این مفهوم را به گونه‌ای تفسیر می‌کنند که شامل افراد هیچ‌جنس‌گرا یا آن‌هایی از سکس لذت نمی‌برند، نمی‌شود. هاوارد می‌گوید اگر نقش اصلی مرد یک فیلم در صحنه‌های سکس از کاندوم استفاده کند، برخی افراد برچسب «مثبت‌نگری نسبت به رابطه جنسی» را روی آن می‌زنند. درست است که استفاده از کاندوم یک رفتار جنسی مثبت را به نمایش می‌گذارد، اما این برای دسته بندی یک فیلم به عنوان یک اثر با نگرش مثبت به سکس کافی نیست.
پرایر امیدوار است اصطلاح مثبت‌نگری نسبت به رابطه جنسی به اندازه‌ای رشد کند که دیگر به وجود سازمان‌هایی نظیر مرکز نگرش مثبت نسبت به تمایلات جنسی نیاز نباشد و این ایده آنقدر از نظر فرهنگی فراگیر شود که دیگر نیاز به مدافعان آشکار نداشته باشد؛ زمانی که دیگر همه نگرشی مثبت به رابطه جنسی داشته و با این آرمان‌ها بزرگ شده باشند. او می‌گوید: «فکر نمی‌کنم ظرف ۵ تا ۱۰ سال آینده و در دوران حیات من این اتفاق بیفتد … اما بدون شک تعداد سازمان‌های فعال در زمینه مثبت‌نگری نسبت به رابطه جنسی در مقایسه با زمانی که تازه ترویج این آرمان‌ها را آغاز کردیم، بیشتر شده است.»
ncG1vNJzZmivp6x7o67CZ5qopV%2BlsrO%2FyJqlaK%2Bfp7mlecWemK2toprAboKQb29ycGBu